‘Affectief neutraal’ reageren bestaat niet, en mensen met een verstandelijke beperking prikken feilloos door deze ogenschijnlijke ‘neutrale’ houding heen.
In deze aflevering van Sociale Veiligheid hoort u orthopedagoog en GZ-psycholoog Annemiek Grijpma. Ze werkt al meer dan twintig jaar met hart en ziel in de zorg voor mensen met ernstige verstandelijke meervoudige beperkingen. Niet de methodiek, maar jijzelf als professional bent de belangrijkste schakel in de begeleiding. Ze schreef er een handzaam en praktisch boek over ‘Maak veiligheid voelbaar’. Hoe kun je contact maken met de cliënt waarbij alle betrokkenen zich veilig voelen? Aan de hand van de Polyvagaaltheorie van Stephen Porges neemt Grijpma ons mee in de werkwijze van ons autonome zenuwstelstel en hoe we deze wijsheid kunnen benutten.
“Veiligheid wordt te weinig besproken, ja wel de technische kant, of er niets uit de keukenkastjes valt als je deze open doet, of dat de route naar de dagbesteding veilig is, maar de vraag ‘voel je je veilig?’ wordt weinig gesteld op de werkvloer.” zegt Annemiek. Ze vertelt hoe we als professional gewend zijn om te kijken naar het gedrag van de cliënt, maar ons minder afvragen wat onze rol in het gedrag van de ander is. Begint die spanning misschien niet bij jouzelf als professional?
De mensen waar Annemiek mee werkt zijn mensen met een meervoudige ernstige verstandelijke beperking. Zij hebben vaak een ontwikkelingsniveau van een kind van zes maanden in een volwassen lichaam met allerlei ingewikkeldheden en pijn. Waar mensen taal vaak ervaren wordt als het belangrijkste vervoersmiddel voor de communicatie is dat bij deze doelgroep anders. “Er zijn zo veel meer dingen in de communicatie waar je op kan letten dan alleen woorden. Voor contact en verbinding met deze doelgroep is het nodig om heel klein te kijken”, aldus Grijpma. In de context van het werken in een organisatie zit hier een spanningsveld. Vaak wordt hier het ritme van de dag gevolgd in plaats van het ritme van de cliënt. Terwijl het volgen van het ritme van de cliënt nu juist leidt tot contact en het gevoel van begrepen worden en daarmee veiligheid. In haar boek haalt Annemiek Gabor Maté aan: Veiligheid is niet de afwezigheid van gevaar, maar de aanwezigheid van verbinding. Hoe kun je deze verbinding tot stand brengen? Hoe kun je hierbij gebruik maken van de Polyvagaaltheorie? En is het tijd voor een nieuwe definitie van professioneel werken? Je hoort het in deze aflevering van Sociale Veiligheid. Veel luisterplezier.
Kudding en Partners